English
Philippe Garrel

Objawiciel reż. Philippe GarrelObjawiciel reż. Philippe Garrel
Nanako Tsukidate: Philippe Garrel o sobie samym

Nanako Tsukidate - kuratorka retrospektywy Philippe'a Garrela na 15. MFF T-Mobile Nowe Horyzonty, dziennikarka, tłumaczka i krytyczka filmowa, współpracowniczka japońskiego magazynu filmowego "Nobody" specjalizująca się w kinie francuskim. Programerka festiwali filmowych, od 2015 roku odpowiedzialna za program międzynarodowy MFF w Hiroszimie. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat kina Philippe'a Garrela pod kierunkiem Nicole Brenez na paryskiej Sorbonie.

To co widzimy na ekranie, nigdy nie jest prawdziwe. Wyjście robotników z fabryki braci Lumière nie jest wyjściem z fabryki, ale filmem. Wiemy nawet, że zostało wyreżyserowane.

Można powiedzieć, że Philippe Garrel jest we francuskim świecie filmowcem jedynym w swoim rodzaju. Urodzony po wojnie - w 1948 roku tworzył pierwsze filmy już w wieku 14 lat. Wielu reżyserów opowiadało o dorastaniu, ale Garrel uchwycił ten etap życia w momencie kiedy sam go przeżywał: dla niego życie i kręcenie filmu stało się praktycznie tym samym. Jean-Luc Godard powiedział o nim kiedyś, że "robienie filmów jest dla niego tak naturalne, jak oddychanie", bo jego filmy były często głęboko związane z jego życiem. Rola kamery polega niewątpliwie na czynieniu z kina i jegoobrazów innej rzeczywistości tak, jak robili to bracia Lumière. Garrel lubi pracować ze swoją rodziną, bliskimi przyjaciółmi, czasem też sam gra w swoich filmach. Jak sam to określa, jego twórczość można podzielić na sześć okresów, poczynając od okresu młodzieńczego (1964-1968), który zaczął się Skłóconymi dziećmi, a skończył Objawicielem. Kolejny to lata z Nico, uznawane za okres undergroundu - od filmu Wewnętrzna blizna do Bleu des Origines (lata 1968-1978). Trzeci okres, narratywny, od Sekretnego dziecka do Spędziła wiele godzin pod lampą słoneczną. Czwarty okres twórczości (od Zapasowych pocałunków do Serca duszy) charakteryzuje stosowanie zredukowanych do minimum dialogów, nieobecnych w jego poprzednich filmach. Okres piąty, bardziej "powieściowy" (od Powiewu nocy do Gorącego lata) jest mniej autobiograficzny. Ostatni okres, nazywany narratywno-poetyckim, wykorzystuje scenariusze pozostawiające dużo swobody na improwizowanie. Rozpoczyna go Zazdrość. Mimo sprzecznych wątków, które pojawiają się w jego twórczości, ciąży na nim stale i stanowi do dziś jego obsesję etykietka autora filmów autobiograficznych, co ilustruje bardzo dobrze tytuł książki, której treść opowiada Nico: "Masz kamerę zamiast serca".

O czym opowiada w swoich filmach? Philippe Garrel nie pokazuje swojej przeszłości, nawet jeśli to ona stanowi główną inspirację jego dzieł. Postacie z jego życia zostają uchwycone na kliszy filmowej jak ulotne fragmenty życia, które już nigdy nie powrócą. W Zwyczajnych kochankach, w których powraca do maja 68', Garrel nie próbuje nawet odtworzyć wydarzeń historycznych. Po rewolucji, młodzi ludzie palą hasz słuchając This time tomorrow TheKinks. Chcą cieszyć się chwilą, która trwa, dokładnie tak jak w słowach piosenki. Film Zwyczajni kochankowie opowiedziany jest za pomocą czarno białych portretów i naznaczony "pustym czasem", który nastał po zamieszkach 68 roku, nic się jeszcze nie zmieniło: w filmie nie ma ani jednego prawdziwego wydarzenia, co chroni widza przed nostalgią. Film jest lekki, pełen wdzięku, taneczny. Nie zobaczymy żadnej sceny, która wskazywałaby na maj 68' z wyjątkiem fragmentu, w którym kamera przesuwa się pokazując most, co jest odniesieniem do Actua I, dokumentu nakręconego przez samego Garrela w maju 68' i uznawanego dziś za zaginiony. Ujęcie to zostało więc odtworzone na podstawie wspomnień Garrela. W Zwyczajnych kochankach 68 jest jedynie numerem ulicy. Nie ma żadnych odniesień historycznych, bo sama historia powstaje podczas filmowania. To co interesuje Garrela, to nie odtwarzanie rzeczywistości, ale żywa obecność, którą ma przed oczami. Kamera rejestruje bez przerwy nieubłagany upływ czasu z licznymi przeskokami. Ta retrospektywa ma za zadanie próbę wyjaśnienia dialektycznego sposobu, w jaki Garrel łączył swoje własne życie i kino z kilkoma ważnymi ideami i bliskimi mu osobami.

Philippe Garrel i Maurice Garrel: portrety ojca

Moje trzy inspiracje: mój ojciec, Godard, malarstwo...

Co najmniej do czasu "Marie na pamięć" objawiało się to tym, że systematycznie poprawiałem to, co mu się nie podobało. Na przykład, kiedy chciałem zatytułować mój pierwszy krótki metraż "Les Forêtsdésenchantées" (Lasy rozczarowane) powiedział "Nie". Dopiero, kiedy wymyśliłem "Skłócone dzieci" powiedział "Ok, niech będzie". Ale to szło dużo dalej, aż do pomysłów na scenariusz i dopiero w momencie kręcenia filmu byłem tak naprawdę sam.

Swój pierwszy film krótkometrażowy, Plume pour Carole, Philippe Garrel zrealizował w wieku 14 lat i sam go zniszczył w 1970 r. Zainteresowanie kinem wzbudził w nim ojciec, Maurice Garrel, który podjął pracę aktora. Robienie filmów było dla niego przede wszystkim nadrabianiem czasu z ojcem, który odszedł od rodziny, gdy Philippe miał 5 lat. W ten sposób zrobił z nim razem Skłócone dzieci i Prawo odwiedzin, filmy na które bezpośrednio wpłynęła jego relacja z ojcem. Obydwoje rodzice byli skrajnie lewicowymi i ubogimi artystami. Zanim został aktorem, Maurice Garrel był marionetkarzem. W czwartki w telewizji animował przedstawienie z pacynkami w programie dla dzieci Martin i Martine. Matka robiła lalki, dokładnie tak jak w filmie Wolność, noc, jedynym filmie Garrela, którego akcja rozgrywa się w czasach wojny w Algierii, czasach, których sam nie doświadczył. W dziełach Phillipe'a Garrela Maurice jest zawsze odbiciem rzeczywistości. Dał mu rolę ojca w Zapasowych pocałunkach, Sercu duszy, Dzikiej niewinności... Ostatnim filmem Maurice'a było Gorące lato, w którym zagrał dziadka Louisa Garrela. Aż do swojej śmierci, zawsze był pierwszą osobą, która oglądała cały materiał z planów filmowych swojego syna. Zazdrość jest więc pierwszym filmem, w którym Philippe Garrel opowiada o swoim nieobecnym już ojcu. Jest to remake Prawa do odwiedzin, w którym rolę Maurice'a gra Louis, jego wnuk.

1 2  
© Stowarzyszenie Nowe Horyzonty
festiwal@nowehoryzonty.pl
realizacja: Pracownia Pakamera
Regulamin serwisu ›