Philippe Garrel i rewolucja kolektywu Zanzibar 1968 roku

Mieliśmy dość rewolucyjne nastroje, ale raczej nie byliśmy politykami (nic wspólnego z chłopaczkami takimi jak postać, którą gra Jean-Pierre Leaud w "Męski, żeński"), po prostu zupełnie odsunęliśmy się od społeczeństwa i mieliśmy tendencję do podkreślania naszego wyrafinowania.

Jestem przeciwny przemocy, nie zrobiłem nic wielkiego: pewnego dnia musiałem wziąć udział w jakimś spotkaniu 21 marca gdzieś w podziemiach i włączyłam się do grupy, która zrealizowała "Actua I". Był to dokument o wydarzeniach rewolucyjnych. Uważaliśmy wznoszenie barykad za obsceniczne. Po tym jak sfilmowałem stopy manifestujących, zrobiłem ujęcie mostów Paryża zajmowanych przez oddziały bezpieczeństwa policji francuskiej (CRS), miasto przecięte na pół.

W kwietniu 1968 r. film Marie na pamięć otrzymał nagrodę na Festiwalu w Hyènes mimo, że został wygwizdany przez całą salę. Film ten stanowił dla widzów z pokolenia Garrela szok podobny do tego, jakiego musiało doświadczyć poprzednie pokolenie oglądając Do utraty tchu Godarda. Obecni byli Patrick Deval, Jackie Raynal, Daniel Pommereulle, członkowie kolektywu Zanzibar. Na początku maja 1968 wspólnie z Garrelem sfilmowali zamieszki kamerą 35 mm z Actua I. Pod koniec tego miesiąca Garrel był już daleko od Paryża - w Schwarzwaldzie, gdzie razem z Bernadette Lafont i Laurentem Terzieffem kręcili Objawiciela. Po maju 68', dzięki wsparciu Sylvii Boisonnas, protektorki Zanzibaru, już w 1969 r. można było robić pierwsze zdjęcia do Łoża dziewicy w poczuciu totalnej swobody. Wolność ta pozwoliła też tworzyć innym przybyłym z różnych miejsc artystom. Mimo to, gdy minęły lata 70-te, wszyscy członkowie grupy porzucili kino i Philippe Garrel pozostał jedynym, który miał kręcić filmy aż do teraz. Trzydzieści lat po wydarzeniach maja 68' Powiew nocy pokazał porażkę byłych protestujących. W filmie grał Daniel Pommereulle, który naprawdę przeżył i doświadczył lat 60-tych i 70-tych. W 2005 r., w trzy lata po jego śmierci, jego rewolucja zainspirowała Garrela do nakręcenia poświęconych mu Zwyczajnych kochanków.

Philippe Garrel i Nico, Jean Seberg: oblicze kobiet

Nico

W 1969 r., w Rzymie, gdy kończyłem kręcić "Łoże dziewicy", wynajęliśmy willę, żeby zakwaterować ekipę filmową. Pewnego dnia, pod koniec zimy, do tego domu wkroczyły dwie młode kobiety. Nico i Viva przybyły z Nowego Jorku, z Factory Andy'ego Warhola, gdzie były częścią Superstars. Superstars było inwencją Warhola, który chciał w ten sposób ośmieszyć hollywoodzki system gwiazd: chodziło o wypromowanie przypadkowych osób. Nico była wyjątkowo piękna. Należała do pierwszej edycji Factory i śpiewała z Velvet Underground, grała też w "Chelsea Girls", którego wtedy jeszcze nie znałem.

Tuż po zakończeniu zdjęć do Łoża dziewicy w 1969, w pobliżu Rzymu Philippe Garrel spotyka Nico. Nakręcą razem siedem filmów. Wewnętrzna blizna, Athanor, Kryształowa kołyska są całkowicie poświęcone Nico. Jest to tryptyk w konwencji malarskiej, zainspirowany Warholem. Po Bleu des Origines ich drogi się rozejdą. Zaraz potem dzięki pomocy Annette Wademant Garrel po raz pierwszy pisze własny scenariusz do Ukrytego dziecka i powraca do opowiadania o swoim życiu w sposób mniej abstrakcyjny. W 1988 r., kiedy Garrel szykował się do kręcenia Zapasowych pocałunków, Nico została znaleziona martwa na drodze na Ibizie. Nie słyszę już gitary (1991), który nakręcił po nagłej śmierci Nico, wpisuje się w wątek autobiograficzny charakterystyczny dla jego kina, ale nie mówi wcale o życiu Nico. Nie poznamy jej sekretów ani z tego ani z innych inspirowanych przez nią filmów. Mamy tu tylko intymność. Reżyser, bohater Dzikiej niewinności, filmu Garrela z 2001 r., ma obsesję na punkcie swojej zmarłej byłej żony, co stanowi samokrytykę, zabarwioną ironią wobec samego siebie i wobec swojego sposobu pokazywania rzeczywistości.

Jean Seberg

Byłem artystą. Nie miałem jeszcze 30 lat. Przez większość czasu mieszkałem sam w zabałaganionym pokoju. Moje filmy nie miały powodzenia. Pisałem scenariusze do filmów, które robiłem bez żadnych środków. Poznałem Jean, aktorkę filmową, która przestała już grać. Popełniła samobójstwo. We śnie zobaczyłem kobietę, która miała twarz Jean (Pokój był pusty, drzwi otwarte. Przez te drzwi widać było mur kościoła. Twarz postaci była bladosina. Powiedziała do mnie: Teraz muszę odejść. Będę za kościołem. Zawsze będziesz mógł mnie tam znaleźć.). Tak jak w "Spirite" Teofila Gaultiera, samobójczyni pokazuje się młodzieńcowi w lustrze i wiedzie go na śmierć, tak Jean wzywała mnie do tamtego świata... Ale zobaczmy jak ta historia wyglądała naprawdę...

W 1974 r. Philippe Garrel spotyka Jean Seberg, którą podziwiał za jej role w Do utraty tchu Jean-Luca Godarda i w Lilith Roberta Rossena. W efekcie tego spotkania, zaczął kręcić film Wyniosłą samotność poświęcony samej twarzy aktorki. Mimo obecności Tiny Aumont, Nico i Laurent Terzieffa, ich twarze wydają sie niewidzialne dla kamery, film jest całkowicie poświęcony Jean Seberg. Po Wyniosłej samotności, pracowała jeszcze jako asystentka przy Bleu des Origines. Pod koniec lata 1979 r., tuż po zakończeniu zdjęć do Ukrytego dziecka, dotarła do niego wiadomość o jej samobójstwie. Pięć lat po śmierci fragmenty z jej życia można odnaleźć w Rue Fontaine. Prawie 30 lat później w 2008 r. jeszcze raz ujrzymy cień Jean Seberg, którą gra Laura Smet w filmie Granica świtu, będącym pięknym hołdem złożonym Jeanowi Cocteau.

Philippe Garrel i jego pokolenie: wspomnienia o Jeanie Eustache'u

Kiedy umarła Jean, zdałem sobie ostatecznie sprawę, że nie jest możliwe, aby dzieło artysty zdobyło uznanie za jego życia i że społeczeństwo daje mu raczej pełno możliwości do poświęcenia tego życia. (Bo nadal uparcie twierdzę - mimo, że to, co mówił, było apolityczne - że to system zabił Jeana Eustache'a). To bolesne stwierdzenie wpłynęło na moje poczucie solidarności wobec oryginalnych filmowców z mojego pokolenia: w miarę jak byliśmy skazywani na marginalizację, tym bardziej warto było poświęcać sobie nawzajem uwagę.

Do spotkania z Jeanem Eustachem doszło po ukazaniu się jego filmu Père Noël a les yeux bleus. W 1966 r. Philippe Garrel zrobił z nim wywiad dla programu telewizyjnego Godard i jego uczniowie (do którego wrócił w Les Ministères de l'art, filmie dokumentalnym o jego pokoleniu). Doradził mu to zresztą sam Jean-Luc Godard. W tamtym czasie Garrel i Eustache często mijali się w sali montażowej i doświadczali tych samych problemów z finansowaniem. Po samobójstwie Eustache'a w 1981 r. Garrel poświęcił mu dwa filmy: Spędziła wiele godzin pod lampą słoneczną (1985) oraz Les Ministères de l'art (1988), które mówią o trudnościach przy realizacji filmów o swoim własnym pokoleniu. Jean Eustache mógłby stanowić symbol reprezentujący w sposób oczywisty filmowców pokolenia Garrela. W Spędziła wiele godzin pod lampą słoneczną, którego scenariusz opiera się na Les Ministères de l'art (ale który wcale nie jest do niego podobny) widzimy, jak Garrel prowadzi dialog z dwoma bliskimi mu reżyserami: Jacquesem Doillonem i Chantal Akerman. W Les Ministères de l'art widzimy go jako tego, który stara sie skupić filmowców swojego pokolenia: Doillona, Akerman, Benoîta Jaquota, Wernera Schroertera, André Téchiné. Narodziny z miłości z 1993 r. są hołdem dla Eustache'a: Paul, którego gra Lou Castel, idąc ulicą ze swoją żoną, wskazuje na "pokój, w którym Jean popełnił samobójstwo".

Nanako Tsukidate

- Wszystkie cytaty pochodzą z wywiadu, jakiego udzielił Garrel Thomasowi Lescure Kamera zamiast serca (Admiranda/Institut de l'Image, 1992)