Obsada

Klaus Maria Brandauer, Krystyna Janda, Ildikó Bánsági, Rolf Hoppe

nagrody

Oscar 1982 for Best Foreign Language Film, IFF Cannes 1981 - Best Screenplay, FIPRESCI Award

Opis filmu

Legendarna adaptacja powieści Klausa Manna, studium uzależnienia artysty od totalitarnego systemu. Utalentowany, ale prowincjonalny aktor, Hendrik Hofgen, dostrzega szansę rozwoju kariery, wiążąc się z przejmującymi władzę nazistami. Niczym Faust zaprzedaje poglądy, talent i przyjaciół, przekonany, że niewielkie ofiary zostaną wkrótce zrekompensowane sławą i wielkimi rolami. Sądzi, że góruje nad władzą aspiracjami artystycznymi i dziedzictwem teatralnym, i dlatego zdoła uchować przed reżimem najbardziej wartościową cząstkę siebie – talent. Nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, że szybko sam zamieni się w trybik systemu, że swoimi rolami usprawiedliwi potworność władzy.

Jedno z wielkich osiągnięć kina europejskiego lat osiemdziesiątych, początek trylogii totalitaryzmów Istvána Szabó. Reżyser ukazał w niej mechanizmy historii, wobec których jednostka, nawet najbardziej koniunkturalna, jest bezsilną ofiarą, doświadczającą samotności, rozczarowania i pogardy wobec dokonanych uprzednio wyborów. O sile filmu zadecydowała także wybitna rola Klausa Marii Brandauera, którego przerażona twarz w finałowym ujęciu stała się wymownym ostrzeżeniem przed zawsze upadlającym oportunizmem artysty.

Rafał Syska

Informacje o reżyserze

István Szabó

Urodził się w 1943 roku w Bad Aussee jako Klaus Georg Steng. Austriacki aktor, który zrobił międzynarodową karierę. W latach siedemdziesiątych występował przede wszystkim w filmach telewizyjnych. Rozgłos przyniosła mu dopiero rola w Mefiście (1981) Istvána Szabó, którą zapoczątkował kolekcję legendarnych kreacji. W latach osiemdziesiątych Brandauer wyrósł na czołowego aktora europejskiego, wybitnego interpretatora ról niebanalnych, wieloznacznych, wymagających aktorskiej ekspresji i charyzmy. Doskonale czuł się w kreacjach konformistów zagubionych we własnych wyborach, zaszczutych, samotnych ofiar nie tylko systemu i historii, ale także własnych skłonności, chorobliwych ambicji i strachu. Taki był przede wszystkim w pozostałych częściach trylogii Szabó, tworząc (rzadki w kinie) tryptyk bohaterów w odmienny sposób zderzonych z historią.

Swoistym oddechem od tych ról miała być postać Nerona we włoskim serialu Quo vadis?. Kunszt i niezwykły dystans Brandauera wywołały u widzów niespotykaną dla odgrywanej przez niego postaci sympatię. Sława przywiodła go do Hollywood, gdzie zagrał w jednej z części przygód Jamesa Bonda (Nigdy nie mów nigdy, 1985) i w melodramacie Pożegnanie z Afryką (1985) Sydneya Pollacka, za który otrzymał nominację do Oscara.

Wielkie triumfy święcił także w teatrze, gdzie między 1983 a 1989 rokiem grał w Salzburgu w głośnej sztuce Jedermann von Hoffmannstahla. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych próbował swych sił jako reżyser, zyskując pochlebne oceny za Georg Elsner – jeden z Niemców (1989) oraz Mario i czarodziej (1994). Dostawał wówczas liczne propozycje od europejskich i amerykańskich producentów, ale śmierć żony spowodowała, że Brandauer wycofał się z intensywnej działalności artystycznej. Ostatnio pojawił się w najnowszej produkcji Francisa Forda Coppoli Tetro (2009)

Filmografia

1972 The Salzburg Connection

1980 Die Weber

1981 Mefisto / Mephisto

1983 Nigdy nie mów nigdy / Never Say Never Again

1985 Pułkownik Redl / Oberts Redl / Colonel Redl

1985 Latarniowiec / The Lightship

1985 Quo vadis?

1985 Pożegnanie z Afryką / Out of Africa

1988 Hanussen

1989 Rewolucja francuska / La révolution française / The French Revolution

1989 Georg Elser – jeden z Niemiec / Georg Elser – Einer aus Deutschland / Seven Minutes (także reż., also dir.)

1990 Wydział Rosja / The Russia House

1994 Mario i czarodziej / Mario und der Zauberer / Mario and the Magician (także reż., also dir.)

1999 Rembrandt

2000 Cyrano de Bergerac

2009 Tetro

2009 Manipulation

Stopka