nagrody

Sydney Film Festival – Best Film

Opis filmu

cz. 1, niespokojny

Portugalia wydaje się istnieć nie tylko na krańcu kontynentu, ale też – jak uważają niektórzy – na końcu świata. Jak pisał Andrzej Stasiuk, dawne imperium wiedzie dziś swój „nieco nierealny żywot poza głównym nurtem dziejów i zdarzeń”, tęskniąc za spełnieniem i śniąc o minionej sławie. Ten nierzeczywisty charakter Portugalii stał się jednym z tematów tryptyku Gomesa, który nakłada w nim najnowszą historię swojej ojczyzny na poetycką strukturę luźno interpretowanych Baśni z tysiąca i jednej nocy. Opowiadając o kraju, skupia się na problemie gospodarczego kryzysu z lat 2013-2014. Wprowadza ten wątek już na początku filmowej odysei – dokumentalnym obrazem pracowników stoczni w Viana do Castelo, którzy stali się ofiarami masowych zwolnień. Przeplata ich historię z losami Szeherezady, będącej jedną z wielu niezwykłych figur w jego galerii osobliwości, w której pojawia się też m.in. postać afrykańskiego szamana, eksplodującego wieloryba i umierającej syreny.

cz. 2, opuszczony

W jednym z wywiadów Gomes przytoczył portugalskie powiedzenie, że czasem dobre rzeczy wynikają ze złych okoliczności. Jego monumentalny projekt z pogranicza politycznego eseju i kina poetyckiego jest tego najlepszym przykładem. Po wielkim sukcesie Tabu reżyser powraca równie oryginalną i nostalgiczną, choć znacznie bardziej wielowarstwową opowieścią o portugalskiej duszy w czasach ekonomicznego kryzysu. Dokumentację rozpadającej się rzeczywistości nakłada na wybrane wątki z Baśni tysiąca i jednej nocy, wędrując między czasem przeszłym i teraźniejszym oraz realizmem i baśniowością – zarówno pod względem użycia środków filmowych, jak i na poziomie fabuły. Drugą część trylogii rozpoczyna od historii tajemniczego Simão – ukrywającego się przed prawem zabójcy, uważanego za lokalnego bohatera. Chwilę potem ponownie wprowadza na ekran Szeherezadę, czyniąc ją narratorką tej zanurzonej w bezczasie i zarazem aktualnych problemach opowieści. Jej wielką siłą – podobnie jak w wypadku pozostałych części – są hipnotyzujące zdjęcia Sayombhu Mukdeeproma, stałego współpracownika Apichatponga Weerasethakula.

cz. 3, oczarowany

Finałowa część trylogii opowiadającej o rozczarowanym politycznymi zmianami portugalskim społeczeństwie, pogrążającym się w recesji. Pragnąłem zrobić film, w którym mógłbym przedstawić nierzeczywistą, uwodzącą widza historię. Ale równie mocno zależało mi też na tym, aby zawrzeć w nim opowieść o tym, w jak dotkliwym kryzysie znajduje się aktualnie moja ojczyzna – wyznał Gomes, uważany za jeden z najciekawszych głosów nowego kina portugalskiego. W trzeciej części cyklu skupia się na historii uciekającej z pałacu sułtana Szeherezady. Zestawia jej miłosne perypetie m.in. z opowieścią o bezrobotnych mężczyznach przygotowujących swoje ptaki do konkursu śpiewu i obrazami antyrządowych demonstracji w Lizbonie z listopada 2013 roku, przedstawionych z perspektywy Chinki. Podobnie jak w innych częściach, reżyser nasyca tę symboliczną historię subtelną ironią, humorem i melancholią. Hipnotyzując widza rozgrzanymi słońcem kadrami, niczym w pieśni fado przenosi punkt ciężkości na to, co kryje się w utracie i niespełnieniu.

Informacje o reżyserze

Miguel Gomes

Reżyser i scenarzysta urodzony w 1972 roku w Lizbonie. Po skończeniu studiów w lizbońskiej Szkole Filmowej i Teatralnej przez kilka lat pracował jako krytyk filmowy. Jego krótkometrażowe projekty były prezentowane na festiwalach m.in. w Rotterdamie, Locarno, Wiedniu, Oberhausen i Buenos Aires. Jeden z jego pierwszych pełnometrażowych filmów, Nasz ukochany sierpień (2008), trafił do canneńskiej sekcji Piętnastka Reżyserów i był pokazywany na ponad 40 innych festiwalach. Jeszcze większe uznanie przyniosło mu Tabu, wyróżnione m.in. nagrodą im. Alfreda Bauera i FIPRESCI na Berlinale.

Wybrana filmografia

1999 Entretanto (short)

2004 A Cara Que Mereces / The Face You Deserve

2008 Masz ukochany sierpień / Aquele Querido Mês de Agosto / Our Beloved Month of August

2012 Tabu

2013 Redemption (doc., short)

Stopka